HRT - estrofem (estradiol)

HRT – Terapia hormonalna transpłciowych kobiet

W czasie pisania o progesteronie zaczęłam znów opisywać działanie terapii hormonalnej, moja wiedza o HRT w ciągu dwóch lat ewoluowała. Dlatego postanowiłam odświeżyć temat o nowe informacje. Poprzedni wpis ukazywał głównie skutki działania HRT, co będzie się działo z ciałem, głosem, włosami itp. Ten bardziej skupi się na lekach, w jaki sposób działają poszczególne preparaty. Opisuję to na podstawie informacji ze strony trans-research.pl, rozmów ze specjalistami, własnego doświadczenia i opracowania dr Willa Powersa.


Wszystkie zmiany w leczeniu należy skonsultować z lekarzem endokrynologiem w celu dobrania indywidualnych dawek. A Estrofem połykajcie.


Terapia hormonalna – HRT

Terapia hormonalna, z angielskiego hormone replacement therapy (HRT), ma doprowadzić do wyglądu możliwie zgodnego z identyfikacją płciową. U transpłciowych mężczyzn sytuacja wydaje się prosta: zazwyczaj zaczyna się z bomby z zastrzykami testosteronu, czasem łagodniej zaczyna się tabletkami,  niekiedy też biorą początkowo leki mające zablokować okres. Owszem, pojawia się problem dobrania dawki, jednak mimo to dużego wyboru nie ma. Testosteron nie jest refundowany, dawki muszą być dość duże, pozostają zastrzyki. Żel wychodzi drogo, a tabletek trzeba by dużo łykać.

HRT u transpłciowych kobiet

U transpłciowych kobiet przyjęło się zaczynać od blokerów testosteronu i estradiolu w tabletkach. Estradiol jest w wielu postaciach, blokery też są różne. Progesteron jest często uważany za zbędny, gdyż transpłciowe kobiety nie posiadają macicy i jajników.

Blokery testosteronu – są niezbędne?

W Polsce jako bloker podaje się najczęściej Androcur (cyproteron), jest to pochodna progesteronu, działa na przysadkę i blokuje niektóre receptory testosteronu, w niektórych krajach (np. USA) zabroniony ze względu dość szkodliwe działanie na wątrobę. Jednak większość osób dobrze go toleruje. Szczególnie, jak nie przesadza się z dawką.  Pewien diler recept zaleca 100 mg Androcuru dziennie, najczęściej zapisuje się 50 mg dziennie (jedna tabletka, pół rano, pół wieczorem). Należy zejść do najniższej skutecznej, a czasem to nawet 0 mg, o tym za moment. Często powoduje wzrost prolaktyny, co może objawiać się produkcją mleka i obrzękiem piersi.

Innym blokerem jest Spironol (spironolakton), lek moczopędny oszczędzający potas, blokowanie androgenizacji jest skutkiem ubocznym, zazwyczaj podaje się go w dwa razy większej dawce niż cyproteron. Nie wpływa na działanie przysadki, blokuje receptory testosteronu, należy badać poziomy potasu.

Czasem przyjmuje się Flutamid, jednak również może szkodzić wątrobie. Oczywiście leków blokujących testosteron jest więcej, niestety, prawdopodobnie nie ma leków opracowanych z myślą o transseksualnych kobietach. Dodatkową wadą blokerów są możliwe stany depresyjne i lękowe, szczególnie przy wysokich dawkach.

HRT bez blokerów testosteronu

Znam przypadki osób, u których nie potrzeba blokerów do zablokowania produkcji testosteronu. Wysoki poziom estradiolu może spełniać podobną funkcję, szczególnie gdy bierze się też progesteron. Można tak robić nawet przed usunięciem gonad. Dla przysadki wysoki poziom estradiolu sygnalizuje nadmiar testosteronu, który podlega konwersji na estradiol w procesie estryfikacji. Przez to przestaje pobudzać gonady do produkcji androgenów.

Taka właśnie przemiana testosteronu w estradiol musiała zachodzić u mnie przed tranzycją i HRT. W badaniach krwi przed rozpoczęciem terapii hormonalnej miałam testosteron ponad męskie normy, a estradiol również był wysoki, ponad normy dla mężczyzn. Nie byłam agresywna przez to, może to spowodowało u mnie gęsty zarost i wzrost dysforii. Jednak obecnie to odległa przeszłość.

Mniej testosteronu nie zawsze znaczy lepiej!

Testosteron często jest uważany za wróg transpłciowych kobiet. Przy niskich poziomach testosteronu ustają erekcje. Jednak nie można zbijać jego poziomu do zera. Jest potrzebny do prawidłowego działania organizmu, cispłciowe kobiety też mają testosteron. Dlatego należy kontrolować jego poziom, gdy spadnie poniżej dolnej normy kobiecej – należy ograniczyć lub odstawić blokery.

Estradiol – główny hormon feminizujący

Estrogeny to grupa hormonów żeńskich: estrone (E1), estradiol (E2), estriol (E3).  Estron działa znacznie słabiej w porównaniu do estradiolu, gdy zwiąże się z receptorem estrogenów.

Contraception. 1980 Apr;21(4):415-24.
A comparison of the pharmacokinetic properties of three estradiol esters; za dr Powers.

Estrone is a weak estrogen which has only 4% of the estrogenic activity of estradiol…

Climacteric. 2005 Aug;8 Suppl 1:3-63.
Pharmacology of estrogens and progestogens: influence of different routes of administration. Kuhl H1; za dr Powers.

Doustnie przyjmowany estradiol może szybko być konwertowany na estron, co obniża efektywny poziom działania estradiolu. Ważny jest stosunek ilości estradiolu do estronu i estriolu. Należy dążyć do jak największej ilości E2 w stosunku do pozostałych estrogenów. Dlatego też część źródeł poleca zastrzyki lub przyjmowanie podjęzykowe, omijające jelita. Ponadto takie metody zmniejszają ryzyko zakrzepicy.

Jednak dr Powers obecnie zaleca połykanie tabletek z estradiolem w początkowym okresie rozwoju piersi – minimalnego uwypuklenia (do Tanner 2). Ma to naśladować początkowy wysoki poziom estronu u cis nastolatek. Następnie bada poziomy estrogenów i w zależności od stopnia konwersji zmienia metodę przyjmowania estradiolu.

Dostępne preparaty z estradiolem

Estradiol w wielu postaciach jest refundowany, np. tabletki Estrofem 2 mg, przyjmowane 2 lub 3 razy dziennie. Czasem dodatkowo żel Divigel lub aerozol (spray) Lenzetto, ten ostatni nie jest refundowany. Inną postacią są plastry Systen 50 i inne. Po zastrzyki z estradiolem, Neofollin, należy jeździć do Czech lub Słowacji, niedawno została wznowiona produkcja i jest dostępny. Są jeszcze preparaty zawierające dodatkowo inne substancje czynne. Np. zastrzyki Gynodian Depot zawierają dodatkowo prasteron (DHEA-E jest to androgen). Różne pochodne mają różne działania, ta pochodna raczej nie jest zalecana dla nas.

Diane-35 – syntetyczny estradiol

Nie w sposób tutaj pominąć Diane-35 (sprzedawane również jako OC-35 i inne). Te małe tabletki zawierają syntetyczny estradiol – etynyloestradiol – działa mocniej niż naturalny, nie jest wykrywany w badaniach krwi, trudniej kontrolować poziomy. Zawiera również cyproteron, główny składnik Androcuru, jednak w mniejszej dawce. Lek ten uchodzi za lek na trądzik i antykoncepcję. Owszem, daje takie efekty, jednak ma silne działanie i powinien być stosowany tylko w przypadkach silnej androgenizacji i hirsutyzmu – nadmiernego owłosienia typu męskiego. Na początek HRT może być stosowany, później lepiej przejść na estradiol dający się kontrolować badaniami.

Progesteron – nie tylko hormon ciąży?

Wiele źródeł nie poleca stosowania progesteronu w terapii hormonalnej transpłciowych kobiet. Jednak są źródła pokazujące zalety przyjmowania go – pełny rozwój piersi, poprawę jakości snu, naturalny bloker testosteronu. Niestety, też może powodować pojawienie się niewielkiego owłosienia typu męskiego.

Należy też mieć na uwadze rodzaj progesteronu, jaki się przyjmuje. Najlepsze działanie ma naturalny progesteron mikronizowany, przyjmowany przed snem, ma krótki czas półtrwania 12-24 godziny. Natomiast syntetyczne odmiany progesteronu mogą powodować stany depresyjne.

HRT działa z prędkością żółwia!

Wiele osób chce szybkich i dużych efektów HRT. Niestety, terapia hormonalna działa bardzo powoli. Pełne zmiany na HRT następują dopiero po pięciu latach. Co pokazuje kilka ładnych wykresów. A efekty mogą się wydawać dla nas mizerne, choć w ocenie innych będą świetne. Trzeba się uzbroić w cierpliwość i nie obiecywać sobie cudów. Wiem, łatwo to pisać, jednak życzę powodzenia!


Prezentacja: Dr. Powers, Healthcare of the Transgender Patient

Nie jest to praca naukowa podlegająca recenzji, jednak są braki w takowych w dziedzinie transpłciowości, dlatego ten tekst powstał na podstawie mniej ścisłego źródła. Po informacje w języku polskim zapraszam na strony: tranzycja.pl oraz zaimki.pl, strona trans-research.pl już znikła z sieci.

Wersja najnowsza znajduje się na stronie doktora Powersa. Jest ona w formacie prezentacji PowerPoint, jak podaje, zoptymalizowana dla MS Office 2016. Wersja 6.0 ma 135 slajdów w języku angielskim i parę zdjęć z osobami kotowatymi. 😻

Prezentacja w PDF:
Najnowsza (2022-09-06): Dr. Powers Healthcare of the Transgender Patient – Version 6.0.
Artykuł pisałam wg tej wersji: Dr. Powers Healthcare of the Transgender Patient – Version 5.4.
W prezentacji jest dużo informacji, rysunków i grafik, też jest kilka zdjęć z operacji korekty narządów płciowych, też u transpłciowych mężczyzn.


Opublikowano

/ ostatnio zmodyfikowano

w

przez

Tagi:

Komentarze

9 odpowiedzi na „HRT – Terapia hormonalna transpłciowych kobiet”

  1. Awatar ktos
    ktos

    „zastrzyki Gynodian Depot zawierają dodatkowo pochodną progesteronu – prasteron” prasteron nie jest pochodną progesteronu, to androgen, jeśli już.

    1. Awatar Ka
      Ka

      Prawdopodobnie masz rację, ktoś kiedyś mi źle powiedział i nie zweryfikowałam tego…

  2. Awatar plikw
    plikw

    bardzo przydatny wpis 🙂

  3. Awatar Karolina
    Karolina

    „Nie byłam agresywna przez to, może to spowodowało u mnie gęsty zarost i wzrost dysforii. Jednak obecnie to odległa przeszłość”

    Jak się tego pozbyłaś? Jakimś konkretnym laserem, wypadł od hormonów, czy elektrolizą?

    1. Awatar Ka
      Ka

      Ciemne włoski można usunąć laserem, seria zabiegów przez ponad pół roku usunęła je dość skutecznie. Teraz po ponad dwóch latach pojawia się kilkadziesiąt włosków (na całą twarz), można by powtórzyć laser. Jednak od hormonów włoski rosną wolniej i są cieńsze. Jest też dość spora ilość jasnych włosków, które są troszkę większe niż standardowy meszek. Nadal pozostają niezauważone. Od HRT żaden włosek nie wypadnie, tylko zostanie zastąpiony nowym i delikatniejszym.

  4. Awatar Niraya
    Niraya

    Z jednej strony cytujesz dr. Willa Powersa (ogromny plus!), ale z drugiej strony negujesz DHEA, które dr Powers zaleca jeżeli się bierze blokery testosteronu ponieważ wtedy w pierwszej kolejności DHEA jest konwertowane do e2 i e1, a dopiero potem do testosteronu. Także bloker + DHEA + walerain według niego dają zabójczo dobra kombinacje w HRT.

  5. Awatar goldilock
    goldilock

    Dokładnie mówiąc, prasteron to DHEA, androgen ale bardzo słaby i będący jednocześnie słabym estrogenem i używany przez ludzkie ciała głównie jako kostka budulcowa do produkcji innych hormonów, zarówno androgennych jak i estrogennych, w proporcjach zależnych nie tylko od płci fenotypowej czy genetycznej lecz także od naturalnych predyspozycji przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Samo z siebie DHEA jest więc neutralne dla kobiety trans, mimo bycia androgenem, a hormon ten można kupić bez recepty w aptece (choć dawka jest dość niska, to fakt).

  6. Awatar baba
    baba

    HRT nie jest tylko dla transpłciowych osób. Pojęcia HRT używa się też w wypadku cis kobiet, których organizmy z powodów zdrowotnych nie produkują prawidłowej ilości hormonów lub nie produkują ich wcale.

    1. Awatar Ka
      Ka

      Oczywiście, jednak w tytule zaznaczam, że tutaj opisuję przypadek osób transpłciowych. Nie wyklucza to innych powodów do stosowania terapii hormonalnej.

Śmiało skomentuj:

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Zadaj śmiało pytanie!

Nie przegap nic!

Join 49 other subscribers

Wesprzyj działalność Ka

Działam od lat. Moim paliwem jest dawanie innym wsparcia. Cieszę się z każdego podziękowania, udostępnienia, potwierdzenia, że moje działania są ważne i mają wartość. Nawet 5 zł będzie dla mnie ogromnym wsparciem! Dziękuję, że jesteście! 💜

Cyklicznie: Logo Patronite

Jednorazowo: Darowizna (kartą, przelewem)